• 

Do sprawnego funkcjonowania organizm potrzebuje wielu różnych składników odżywczych, między innymi witamin i minerałów. Jednym z nich jest witamina D3 produkowana w skórze pod wpływem promieni słonecznych. Dlatego często jest nazywana słoneczną witaminą.



Trochę historii

Do odkrycia witaminy D doprowadziły badania nad krzywicą, dziecięcą chorobą kośćca, która była szeroko rozpowszechniona w miastach w czasach rewolucji przemysłowej. Na początku XIX wieku badacze wykryli, że lecznicze działanie u dzieci chorych na krzywicę ma promieniowanie ultrafioletowe i olej z wątroby dorsza. W 1913 roku amerykańscy biochemicy odkryli istnienie rozpuszczalnej w tłuszczach witaminy A. Parę lat później zidentyfikowano w tranie rozpuszczalną w tłuszczach witaminę D i udowodniono, że leczy ona krzywicę.
W 1920 roku przeprowadzono badanie na dzieciach. Jednej grupie podawano tran, a drugiej nie. U dzieci pijących tran nie stwierdzono krzywicy. Lecz okazało się, że w drugiej grupie chorzy przebywający na słońcu szybko powracali do zdrowia. Ustalono, że zarówno tran jak i promienie słoneczne leczą krzywicę. Elementem wspólnym była witamina D. Odkryto, że promienie słoneczne zapoczątkowują niezwykłą reakcję. Tuż pod skórą znajduje się pewien typ cholesterolu a ultrafiolet z promieni słonecznych przekształca go w prowitaminę D, taką samą jaka znajduje się w tranie. W wątrobie prowitamina D zamienia się w witaminę, której poziom mogą określić lekarze. Zostaje ona aktywowana w nerkach i odtąd ułatwia aktywowanie wapnia i wzmacnia kości.
W grupie witamin D podstawowe znaczenie mają dwie formy:witamina D2 (ergokalcyferol) - naturalnie występująca w organizmach roślinnych i drożdżach oraz witamina D3 (cholekalcyferol) - naturalnie występująca w organizmach zwierzęcych.

Jak działa witamina D3

• - Witamina D3 bierze udział w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej. Jej zadaniem jest normalizacja poziomu wapnia i fosforu w organizmie. Duże znaczenie przypisuje się witaminie D w okresie wzrostu i dojrzewania, ponieważ decyduje ona o rozwoju kości i zębów oraz ich mineralizacji. Niedobór witaminy D3 może być szczególnie niebezpieczny dla kobiet w ciąży i karmiących piersią. Istnieje większe prawdopodobieństwo wystąpienia wad rozwojowych, uszczerbku w rozwoju kości oraz osłabienia układu nerwowego i odpornościowego.
• - Witamina D3 chroni organizm przed procesami zapalnymi i autoimmunologicznymi, przyśpiesza gojenie ran, uczestniczy w ograniczeniu rozwoju wielu bakterii. Zmniejsza podatność na choroby górnych dróg oddechowych, wspomaga leczenie łuszczycy i stwardnienia rozsianego.
• - Witamina D3 spełnia funkcję prohormonu, który reguluje niekontrolowane podziały komórkowe, które dają początek nowotworom.
• - Poprzez kontrolę poziomu sodu i potasu w organizmie witamina D3 ma wpływ na utrzymanie prawidłowego ciśnienia tętniczego.
• - Wspomaga także leczenie cukrzycy, gdyż przez wpływ na homeostazę zwiększa wrażliwość komórek na insulinę u chorych na cukrzycę.

Co wpływa na niedobór witaminy D3

Główne przyczyny powodujące niedobór witaminy D3 możemy podzielić na dwie grupy:

1 . przyczyny, na które nie mamy bezpośredniego wpływu:
- położenie geograficzne - im mniejsza ekspozycja słońca, tym większy niedobór
- pora dnia - najlepszy czas na syntezę skórną witaminy to godz. 11:00 - 13:00, jest to związane z kątem padania promieni słonecznych, a przecież w tych godzinach nie jest zalecane opalanie
- karnacja skóry - osoby z ciemną karnacją i opalone ze względu na większą zawartość malatoniny, wymagają dłuższej ekspozycji słonecznej
- wiek - im osoba starsza, tym mniejsza produkcja witaminy D3, tym bardziej, że osoby starsze nie wystawiają się na słońce

2. przyczyny wynikające z naszego stanu zdrowia, sposobu życia lub naszego zachowania:
- niedostateczna podaż witaminy D3 w pokarmach - grubość tkanki tłuszczowej - im osoba bardziej otyła, tym słabsza synteza witaminy D3
- zaburzenia wchłaniania - witaminy A, D, K oraz koenzym Q10 są związkami rozpuszczalnymi w tłuszczach - dlatego w diecie beztłuszczowej, w niektórych schorzeniach układu pokarmowego występują jej niedobory
- mniejsza synteza lub zwiększona degradacja aktywnych postaci witaminy D przy stosowaniu niektórych leków np. leki przeciwpadaczkowe, kortykosteroidy, ryfampicyna, iziniazyd- schorzenia nerek
- pokrywanie skóry kosmetykami zawierającymi filtry UV - oprócz blokady słonecznej powodują one zanieczyszczenie organizmu związkami, które są dla nas toksyczne. Filtry obniżają syntezę witaminy D3 o ponad 90%

Suplementacja witaminy D

Coraz więcej osób zdaje sobie sprawę z tego, jak ważna jest witamina D dla naszego organizmu oraz jak ciężko zapewnić sobie jej odpowiedni poziom jedynie przez pożywienie. Polacy chętnie korzystają z suplementów zawierających ten składnik, szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Na rynku dostępnych jest coraz więcej preparatów witaminowych, jednak który z nich będzie najbardziej skuteczny?

Czy wiecie, że ...
w celu zapobieżenia ewentualnym niedoborom witaminy D niektóre produkty spożywcze są w nią wzbogacane. W USA: mleko i jogurt, płatki śniadaniowe, sok pomarańczowy oraz margaryna. W krajach europejskich są to: margaryna i płatki śniadaniowe. W Polsce obligatoryjnie margaryny wzbogaca się w witaminy A i D.

Naturalna witamina D3

Najbardziej skuteczne są preparaty naturalne, w których witamina D3 została wyizolowana z lanoliny. Według badań są one o 70% bardziej przyswajalne niż inne formy. Lanolina to wosk znajdujący się na owczej wełnie, zabezpieczający ją przed zamoczeniem i niekorzystnymi warunkami pogodowymi. Substancję otrzymuje się w czasie czyszczenia runa. Jest wykorzystywana w produkcji kosmetyków, produktów dermatologicznych, a także leków. W celu wytworzenia witaminy D3 lanolina zostaje oczyszczona, co prowadzi do powstania 7-dehydrocholesterolu – tego samego prekursora witaminy D, który jest obecny w naszej skórze.
Następnie substancja jest przekształcana w witaminę D3 przez ekspozycję na promienie ultrafioletowe. Proces ten jest podobny do tego, co się dzieje, gdy nasza skóra jest wystawiana na działanie słońca. Końcowy produkt jest wysoce skoncentrowany i należy go wymieszać z innymi substancjami w celu uzyskania odpowiedniej dawki.



Witamina z ryb

Witaminę D3 można też pozyskać z oleju, który znajduje się w skórze tłustych ryb, takich jak łosoś i tuńczyk lub z wątroby dorsza. Ryby nie wytwarzają same witaminy D, ale pozyskują ją ze zjedzonego planktonu, a następnie magazynują w skórze i wątrobie. Suplementując preparaty tego typu np. tran należy pamiętać, że olej rybi zawiera też witaminę A, która w nadmiarze jest toksyczna. Innym niebezpieczeństwem związanym z olejem rybim jest fakt, że może zawierać on rtęć, którą ryby absorbują. U ludzi metal ten kumuluje się w krwioobiegu i może prowadzić do zaburzeń układu nerwowego i sercowo-naczyniowego.

Witamina z produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego

Ważnymi źródłami witaminy D3 (cholekalcyferolu) są: wątroba, ser, żółtko jaj, sery pleśniowe i dojrzewające.



Wersja roślinna

Witamina D3 występuje jedynie w organizmach zwierząt. Nie znajdziemy jej w roślinach ani grzybach, ponieważ nie produkują one cholesterolu. Roślinną wersją tej substancji jest ergokalcyferol czyli witamina D2 wytwarzana przez grzyby. Po preparaty zawierające tę witaminę najchętniej sięgają weganie i wegetarianie. Należy pamiętać, że witamina D2 jest znacznie gorzej wchłanialna niż jej odzwierzęca wersja.

Na temat witaminy D3 i jej działania na nasz organizm można jeszcze powiedzieć wiele więcej. Myślę, że powyższe informacje całkowicie wystarczą, aby odpowiedzieć sobie na pytanie, które jest tytułem tego artykułu. Bez względu na to, jaką formę witaminy D będziemy przyjmować, zawsze warto skonsultować tę decyzję z lekarzem. Pomoże on określić właściwą dawkę suplementu, a także w razie konieczności zleci odpowiednie badania.